Siydik tekshiruviga tayyorgarlik

Umumiy tavsiyalar

• Tekshiruv arafasida sarflanadigan materiallarni (o‘tkazgichli konteyner va probirka) istalgan laboratoriya bo‘limidan olish lozim.
• Tekshiruvdan 10-12 soat oldin quyidagilarni iste’mol qilmaslik tavsiya etiladi: spirtli ichimliklar, achchiq va sho‘r taomlar, shuningdek siydik rangini o‘zgartiradigan oziq-ovqat mahsulotlari (lavlagi, sabzi).
• Iloji boricha siydik haydovchi dorilarni qabul qilishdan saqlanish kerak.
• Sistoskopiya o‘tkazilgandan so‘ng siydik tahlilini kamida 5-7 kundan keyin tayinlash mumkin.
• Ayollarga hayz ko‘rish davrida siydik tahlilini topshirish tavsiya etilmaydi.
• Siydikni bemor mustaqil ravishda yig‘adi (bolalar va og‘ir bemorlar bundan mustasno).
• Tahlil topshirishdan oldin tashqi jinsiy a’zolarni puxta tozalash lozim. Ayollar uchun: iliq sovunli suvga ho‘llangan paxta tampon bilan tashqi jinsiy a’zolarni tozalash, jinsiy lablarni tamponni oldinga va pastga yo‘naltirib artish, so‘ng toza salfetka bilan quritish kerak. Erkaklar uchun: siydik chiqarish yo‘lining tashqi teshigini iliq sovunli suv bilan yuvish, keyin toza iliq suv bilan chayish va toza salfetka bilan quritish lozim.
• «Umumiy siydik tahlili» va «Nechiporenko bo‘yicha siydik tahlili» tekshiruvlari uchun biomaterialni turli kunlarda topshirish tavsiya etiladi. Chunki ikkala tekshiruv uchun ertalabki siydikning bir xil qismidan foydalanilganda, notekis aralashish va tashqi omillar ta’siri natijasida natijalar farqlanishi mumkin. Bu esa mutaxassis shifokor tomonidan natijalarni talqin qilishni qiyinlashtiradi.

Alohida tekshiruvlar

• Umumiy siydik tahlili
• Sutkalik siydik to‘plash
• Nechiporenko usuli bo‘yicha siydik tahlili
• Zimnitskiy usuli bo‘yicha siydik tahlili
• Reberg probasi (qon kreatinini, sutkalik siydik kreatinini)
• Siydik biokimyosi
• Siydikda oksalatlarni aniqlash uchun siydik yig‘ish
• Sulkovich probasi (siydikdagi kalsiy, sifat testi)
• Siydikda katexolaminlar tahlili
• Siydikda DPID aniqlash
• Siydik ekmasi (antibiotiklarga sezuvchanlikni aniqlash bilan)
• UBC (qovuq saratoni antigeni)ni aniqlash uchun siydik yig‘ish
• 2 stakanli proba
• 3 stakanli proba
• Siydikni sitologik tekshirish

Umumiy siydik tahlili

• Tekshirish arafasida istalgan «Gemotest» laboratoriya bo‘limidan siydikni probirkaga o‘tkazish uchun moslamali maxsus bir martalik steril idish oling.
• Umumiy tahlil uchun ertalabki birinchi siydik porsiyasi ishlatiladi (bundan oldingi siyish kechasi soat 2 dan kech bo‘lmasligi kerak).
• Siydik yig‘ishdan avval tashqi jinsiy a’zolarni puxta tozalang. Erkaklar siyish paytida teri burmasini to‘liq tortib, siydik yo‘lining tashqi teshigini ochishlari lozim. Ayollar esa jinsiy lablarini ochishlari kerak. Idish qopqog‘ini burab oching va uni siydikni o‘tkazish moslamasi yuqoriga qaragan holda qo‘ying.
• Diqqat! Steril naychaga yoki qopqoqning ichki qismiga qo‘l tekkizmang.
• Dastlabki ozgina siydikni hojatxonaga to‘king, so‘ngra o‘rta porsiyasini idishga yig‘ing.
• Idish hajmining 3/4 qismidan ortiq to‘ldirilmasligi lozim. Eng kam miqdor — 30 ml, eng ko‘p miqdor — 80 ml.
• Qopqoqni chetlaridan ehtiyotlik bilan ushlab, mahkam burab yoping. Idish ichidagini 3-5 marta aralashtiring, bunda uni 180° ga ehtiyotkorona aylantiring.
• Probirkalarga bemor haqidagi ma’lumotlarni yozing. Familiya I.O.ni kiriting. Diqqat! Bosma harflarda yozing.
• Probirka qopqog‘idagi yorliqni ehtiyotlik bilan ko‘taring, ammo uni butunlay ajratib olmang!
• Probirkani qopqog‘i pastga qaragan holda idish qopqog‘idagi chuqurchaga joylashtiring. Probirka tubiga bosib, qopqoqni itaring. Probirka siydik bilan to‘lgach, uni idishdan oling.
• Probirka ichidagini 8-10 marta aralashtiring, bunda uni 180° ga ehtiyotlik bilan aylantiring. Probirkani 1,5 soat ichida laboratoriya bo‘limiga yetkazing.

Sutkalik siydik to‘plash

Odatdagi suyuqlik iste’moli rejimida (sutkasiga 1,5-2 litr) 24 soat davomida siydik to‘planadi.

• Ertalab soat 6-8 da qovuq bo‘shatiladi (bu siydik porsiyasi to‘kib tashlanadi).
• 24 soat davomida siydik hajmi kamida 2 litr bo‘lgan toza idishga to‘planadi. To‘plash vaqtida siydik solingan idish salqin joyda (eng ma’quli — muzlatgichning pastki tokchasi +4-8°C haroratda) saqlanishi lozim, uning muzlashiga yo‘l qo‘yilmasligi kerak.
• Siydikning so‘nggi porsiyasi bir kun oldin to‘plash boshlangan aniq vaqtda keyingi kuni to‘planishi kerak.
• Siydik miqdori o‘lchanadi, 50-100 ml maxsus steril idishga quyiladi. Idishga albatta bir kecha-kunduzda to‘plangan siydik hajmi (sutkalik diurez) yozib qo‘yiladi.

Nechiporenko usuli bo‘yicha siydik tahlili

Ertalab (uyg‘ongandan so‘ng darhol) siydik 3 stakanlı usul bo‘yicha to‘planadi: siydik chiqarishni hojatxonaga boshlash, o‘rta qismini maxsus steril idishga to‘plash, oxirini yana hojatxonaga tugatish.

Ikkinchi siydik porsiyasi hajmi bo‘yicha ko‘proq bo‘lishi kerak. Laboratoriyaga siydik probirkasiga siydikning o‘rta qismi olib kelinadi. Siydik to‘plash vaqti ro‘yxatga oluvchiga ma’lum qilinadi. Siydikni muzlatgichda saqlashga ruxsat etiladi (t +2°C +4°C da), lekin 1,5 soatdan ortiq emas.

Zimnitskiy usuli bo‘yicha siydik tahlili

Tekshirish uchun siydik sutka davomida (24 soat), shu jumladan tungi vaqtda ham to‘planadi.

• 1-porsiya: ertalab soat 6:00 dan 9:00 gacha
• 2-porsiya: 9:00 dan 12:00 gacha
• 3-porsiya: 12:00 dan 15:00 gacha
• 4-porsiya: 15:00 dan 18:00 gacha
• 5-porsiya: 18:00 dan 21:00 gacha
• 6-porsiya: 21:00 dan 24:00 gacha
• 7-porsiya: 24:00 dan 3:00 gacha
• 8-porsiya: 3:00 dan 6:00 gacha

Ertalab soat 6:00 da (siydik yig‘ishning birinchi kuni) qovuqni bo‘shatish kerak, bunda ertalabki siydikning birinchi qismi tekshirish uchun olinmaydi, balki to‘kib tashlanadi.

Keyinchalik bir sutka davomida ketma-ket 8 ta siydik namunasi yig‘ilishi lozim. Sakkizta 3 soatlik vaqt oralig‘ining har birida bemor bir yoki bir necha marta (siydik chiqarish chastotasiga qarab) sig‘imi kamida 1 litr bo‘lgan idishga siyadi. 8 ta namunaning har biridagi siydik hajmi o‘lchanib, qayd etiladi. Siydikning har bir namunasi aralashtiriladi va undan 30-60 ml alohida maxsus steril idishga olinadi. Agar uch soat ichida bemorda siydik chiqarish istagi bo‘lmasa, idish bo‘sh qoldiriladi. Siydik yig‘ish keyingi sutka ertalab soat 6 da yakunlanadi. Laboratoriyaga barcha 8 ta idish olib kelinadi, ularning har birida namuna raqami, ajratilgan siydik hajmi va siydik yig‘ish vaqti oralig‘i ko‘rsatilishi shart.

Bir sutka davomida ichilgan suyuqlik miqdori haqida qayd etuvchiga xabar berish lozim.

Reberg probasi (qon kreatinini, sutkalik siydik kreatinini)

Probani o‘tkazishdan oldin jismoniy zo‘riqishdan saqlanish, achchiq choy, qahva, alkogol iste’mol qilmaslik kerak.

Siydik bir sutka davomida yig‘iladi: ertalabki siydikning birinchi qismi hojatxonaga to‘kiladi, kunduzi, kechasi va ertasi kuni ertalab ajralgan siydikning barcha keyingi qismlari bir idishga yig‘iladi, u butun yig‘ish vaqti davomida muzlatgichda (t +4° +8° C) saqlanadi (bu zaruriy shart hisoblanadi).

Siydik yig‘ish tugagandan so‘ng, idish ichidagi miqdor o‘lchanadi, albatta yaxshilab aralashtiriladi va darhol maxsus idishga quyilib, laboratoriyaga yetkazilishi lozim.

Bir kecha-kunduzlik siydik hajmi muolaja hamshirasiga xabar qilinadi.

Shundan so‘ng kreatininni aniqlash uchun venadan qon olinadi.

Siydik biokimyosi

Siydikning biokimyoviy tahlili uchun tayyorgarlik ko‘rayotganda, har bir tahlil turi uchun qanday siydik (bir martalik yoki kecha-kunduzlik) yig‘ish kerakligiga e’tibor qarating.

Siydikda oksalatlarni aniqlash uchun siydik yig‘ish

Tekshirish uchun faqat bir martalik siydik namunasi olinadi.

Sulkovich probasi (siydikdagi kalsiy, sifat testi)

• Uyqudan keyin darhol, och qoringa ertalabki siydikning barcha qismini quruq, toza idishga yig‘ing.
• Yig‘ilgan barcha siydikni aralashtiring. Umumiy siydik hajmidan 40-50 millilitrni maxsus steril idishga quyib, qopqog‘ini zich yoping. Siydikni tuvak yoki boshqa idishdan olish mumkin emas.
• Idishdagi siydik laboratoriyaga yetkaziladi.

Siydikda katexolaminlar tahlili

Uyqudan keyin darhol, och qoringa ertalabki siydikning barcha qismini quruq, toza idishga yig‘ing.

Siydikda DPID aniqlash

Siydik ertalab soat 10 gacha yig‘iladi. Ertalabki siydikning 1-chi yoki 2-chi qismini yig‘ib, laboratoriyaga olib keling.

Siydik ekmasi (antibiotiklarga sezuvchanlikni aniqlash bilan)

Siydikni yig‘ishni dori-darmon bilan davolash boshlanishidan oldin va davolash kursidan keyin kamida 10-14 kun o‘tgach amalga oshirish lozim. Siydikni vakuumli probirkaga o‘tkazish moslamasi mavjud bo‘lgan steril idishga yig‘ish kerak. Idish va probirkani Gemotest laboratoriyasining istalgan bo‘limidan bepul olish mumkin. Dastlabki 15 ml siydikni hojatxonaga to‘kish lozim. Keyingi 3-10 ml siydikni maxsus steril idishga yig‘ib, qopqog‘ini mahkam berkitish kerak. Biomaterialni yig‘ilgandan so‘ng 1,5-2 soat ichida laboratoriyaga yetkazish zarur. Biomaterialni muzlatgichda (t +2° +4° C haroratda) 3-4 soatdan ortiq saqlamaslik lozim. Ko‘rsatilgan muddatlardan kechroq laboratoriyaga yetkazilsa, siydik ekmasi natijalari ishonchli bo‘lmasligi mumkin.

UBC (qovuq saratoni antigeni)ni aniqlash uchun siydik yig‘ish

Ertalabki siydik namunasini yig‘ish tavsiya etiladi. Siydik pufagida 3 soat va undan ko‘proq turgan siydikning ixtiyoriy qismi tekshiriladi. Biomaterial maxsus idishda yig‘ilgandan so‘ng 3 soat ichida laboratoriyaga yetkazilishi lozim.

2 stakanli proba

• Tekshirish uchun siydik pufagida kamida 4-5 soat turgan siydikning to‘liq qismi olinadi. Afzal holda ertalabki birinchi siydikni yig‘ish maqsadga muvofiq.
• Bemor siydik chiqarishni birinchi idishda boshlaydi va ikkinchi idishda tugatadi. Bunda siydikning ikkinchi qismi hajmi kattaroq bo‘lishi muhim ahamiyatga ega.
• Qo‘llaringiz bilan steril naychaga va qopqoqning ichki qismiga tegmang.
• Har bir idish o‘z hajmining 3/4 qismidan ortiq to‘ldirilmasligi kerak. Eng kam miqdor — 30 ml, eng ko‘p miqdor — 80 ml.
• Qopqoqni chetlaridan ehtiyotkorlik bilan ushlab, mahkam burang. Idish ichidagini 3-5 marta aralashtiring, uni 180° ga ehtiyotkorlik bilan ag‘darib.
• Probirkalarga bemorning ma’lumotlarini yozing. Familiyasi va ismini bosma harflar bilan yozing.
• Probirka qopqog‘idagi yopishqoq qog‘ozni ehtiyotkorlik bilan ko‘taring, lekin uni butunlay ajratib olmang.
• Probirkani qopqog‘i pastga qaratilgan holda idish qopqog‘idagi chuqurchaga joylashtiring. Probirka tubiga bosib, qopqog‘ini itaring. Probirka siydik bilan to‘lgandan so‘ng, uni idishdan oling.
• Probirka ichidagini 8-10 marta aralashtiring, bunda uni 180° ga ehtiyotkorlik bilan ag‘darib.
• Laboratoriyaga siydik solingan ikkala probirka ham topshiriladi, bunda har bir probirkada porsiya raqami ko‘rsatilishi shart. Sovutgichda (+2...+4°C haroratda) saqlash mumkin, lekin 1,5 soatdan ortiq emas.

3 stakanli proba

• Tekshirish uchun siydik pufagida kamida 4-5 soat turgan siydikning to‘liq hajmi yig‘iladi. Afzali, ertalabki birinchi siydikni yig‘ish.
• Bemor birinchi idishga siyishni boshlaydi, ikkinchisiga davom ettiradi va uchinchisida tugatadi. Bunda ikkinchi porsiya hajmi eng katta bo‘lishi muhim (jami siydikning taxminan 80 foizi).
• Steril naychaga va qopqoqning ichki qismiga qo‘lingiz bilan tegmang.
• Har bir idish o‘z hajmining 3/4 qismidan ortiq to‘ldirilmasligi kerak. Eng kami — 30 ml, eng ko‘pi — 80 ml.
• Qopqoqni chetlaridan ehtiyotkorlik bilan ushlab, mahkam burang. Idish ichidagini 3-5 marta aralashtiring, uni 180° ga ehtiyotkorlik bilan ag‘darib.
• Probirkalarga bemorning ma’lumotlarini yozing. Familiyasi va ismini bosma harflar bilan yozing.
• Probirka qopqog‘idagi stikerini ehtiyotkorlik bilan ko‘chiring, ammo uni butunlay ajratib olmang.
• Probirkani qopqog‘i pastga qaratilgan holda idish qopqog‘idagi chuqurchaga joylashtiring. Probirka tubiga bosib, qopqog‘ini itaring. Probirka siydik bilan to‘lgach, uni idishdan oling.
• Probirka ichidagini 8-10 marta aralashtiring, bunda probirkani 180° ga ehtiyotkorlik bilan ag‘daring.
• Laboratoriyaga siydik solingan uchala probirka topshiriladi, bunda har bir probirkada porsiya raqami ko‘rsatilishi shart. Sovutgichda (+2...+4) saqlashga ruxsat etiladi, biroq 1,5 soatdan ortiq emas.

Siydikni sitologik tekshirish

• Siydikni ertalabki siyishdan so‘ng yig‘ish lozim.
• Ertalabki siyish paytida yig‘ilgan siydik ushbu tekshiruv uchun yaroqsiz. Siydik pufagida tun bo‘yi qolgan hujayralar parchalanib ketishi mumkin.
• Barcha yig‘ilgan siydikni aralashtiring. 40-50 ml miqdorini maxsus steril idishga quying va «Gemotest» laboratoriya bo‘limiga yetkazing.